روز ملی سینما
سینما را می‌توان یک دنیای تخیلی در نظر گرفت که تماشاگران را برای مدتی از چالش‌های زندگی واقعی و روزمره دور می‌کند. اهمیت سینما و هنر ساخت فیلم و بازیگری به اندازه‌ای بوده که یک روز ملی و جهانی برای آن در نظر گرفته شده است. بیست و یکمین روز شهریور ماه به عنوان روز ملی سینما ایران شناخته شده که یادآور ورود سینما به ایران در بیش از 1 قرن گذشته بوده و موفقیت‌های ایرانیان در این هنر جهانی را روایت می‌کند.
در این مقاله قصد داریم در رابطه با روز ملی سینما در ایران و علت نامگذاری آن اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. بعد از نگاهی به برگزاری جشن روز ملی سینمای ایران 1402 خواهیم انداخت. اما بد نیست پیش از آن قدری با تاریخچه ورود سینما به ایران آشنا شویم و اصلا بدانیم قرار است امسال شاهد چه برنامه‌ای با همکاری مجموعه دیدنگار باشیم. با ما همراه باشید.
روز ملی سینما ایران 21 شهریور 1402
در سال‌های اخیر به مناسبت افتتاحیه روز ملی سینمای ایران برنامه‌های متعددی در محل برگزاری اجرا شده است. در سال جاری 21 شهریور 1402 مراسم روز ملی سینما در ایران با همکاری مجموعه دیدنگار با مشاهده فیلمی 20 دقیقه‌ای، سخنرانی بزرگان سینمای ایران، نواختن پیانو و… شروع خواهد شد. به مدت 5 روز تا تاریخ 27 شهریور هر روز از ساعت 17 الی 19:30 فیلم‌هایی از آثار سینماگر معروف جهان یاسوجیرو اوزو Ozu Yasujiro در محل برگزاری به نمایش درآمده و نقد و بررسی خواهد شد. دیدن آثار این نابغه سینما تجربه‌ای لذت‌یخش برای علاقمندان به تاریخ سینما است. بیایید کمی با این هنرمند تاثیرگذار آشنا شویم.
نشست ها و افتتاحیه روز ملی سینما
یاسوجیرو اوزو Ozu Yasujiro
یاسوجیرو اوزو Yasujirō Ozu کارگردان ژاپنی سینما بود که در دوره فعالیت خود علاوه بر فیلم‌هایش آثار صامت درخشانی در سینمای ژاپن ثبت کرد. او در سال ۱۹۰۳ در توکیو به دنیا آمد و در سال ۱۹۶۳ در همان شهر درگذشت. اوزو در دوران کاری خود بیشترین شهرت را به خاطر ساخت فیلم‌هایی از جمله Tokyo Story، Late Spring و Early Summer به دست آورد. کارهای او با هدف تلاش در بهبود وضعیت خانواده و نشان دادن ارزش‌های فرهنگی ژاپنی شناخته شده است. او بیشترین تأثیر را بر روی سینمای بعد از جنگ ژاپن گذاشته است و به عنوان یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینمای ژاپن شناخته شده است.
تاثیر یاسوجیرو اوزو Ozu Yasujiro بر قاب و کادربندی سینمای ایران و جهان
یاسوجیرو اوزو با کارهایش تأثیر بسیار زیادی بر روی سینمای بعد از جنگ ژاپن گذاشت. او با سبک خاص خود مانند استفاده از زوایای خاص دوربین، فاصله‌گیری از عکس‌های زیبایی‌شناسانه و تمرکز بر شخصیت‌های اصلی فیلم در این دوره از سینمای ژاپنی بسیاری از کارگردانان را تحت تأثیر قرار داد. سبک او در ساخت فیلم‌ها، به خصوص در استفاده از فضاهای خانگی و تمرکز بر مشکلات خانوادگی و جوانان، تأثیر بسیاری بر روی فیلم‌های بعدی ژاپنی داشت.
اوزو به خوبی موضوعاتی را مطرح می‌کرد که برای جامعه ژاپن بسیار مهم بودند و از این رو، فیلم‌های او به سرعت مورد استقبال قرار گرفتند و او در جایگاه بسیار مهمی در تاریخ سینمای ژاپن قرار گرفت. بد نیست بدانید این آثار این فیلمساز بعد از مرگش محبوب شد و مورد توجه قرار گرفت. تأثیر سینمای یاسوجیرو اوزو بر سینمای ایران قابل توجه است. در دهه ۶۰ میلادی، با ورود جریان نوینیسم به سینمای ایران، بسیاری از کارگردانان ایرانی از جمله عباس کیارستمی و داریوش مهرجویی تحت تأثیر سبک او در ساخت فیلم قرار گرفتند و از تکنیک‌ها و زوایای دوربین ثابت او الهام گرفتند. علاوه بر این موضوعاتی که در فیلم‌های اوزو مطرح می‌شدند مانند مسائل خانوادگی و اجتماعی برای سینمای ایران نیز بسیار مهم بود. برای مثال، در فیلم “طعم گیلاس” به کارگردانی داریوش مهرجویی تأثیر قابل توجهی از فیلم “Tokyo Story” اوزو قابل مشاهده است.
همچنین در دهه ۷۰ میلادی، با ظهور جنبش نوین سینمای ایران، کارگردانانی مانند عباس کیارستمی و اصغر فرهادی از تکنیک‌ها و سبک اوزو الهام گرفتند و از زوایای دوربین ثابت و فاصله‌گیری از عکس‌های زیبایی‌شناسانه استفاده کردند. در نتیجه، می‌توان گفت که یاسوجیرو اوزو به عنوان یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینمای جهان تأثیر قابل توجهی بر سینمای ایران داشته است.
تاریخچه سینما در جهان
سینما هنری نوین است که در سال‌های آخر قرن نوزدهم در غرب ظهور کرد و به سرعت به سراسر جهان گسترش یافت. در زمان پیدایش سینما، این هنر به عنوان یک تفریح عمومی آغاز شد و با توسعه فناوری و رشد صنعت فیلم، به یک هنر اصیل و شناخته شده تبدیل شد. برادران لومیر در سال 1895 میلادی دستگاهی را تحت عنوان دستگاه سینماتوگراف اختراع کردند که قادر بود عکس‌های متحرک را به صورت پشت سر هم نشان دهد.
این اختراع که رونمایی آن برای اولین بار در کشور فرانسه و شهر پاریس انجام شد، در حکم اولین محل نمایش فیلم یا سینما شناخته می‌شد. پس از رونمایی از سینماتوگراف در پاریس و استقبال بی‌نظیر مردم از آن کشورهای دیگر نیز نسبت به ورود این دستگاه به سرزمین خود مشتاق شدند.
در سال ۱۹۰۲، فیلم عالی‌بینی “Le Voyage dans la Lune” از جان فرانسوا روشه در فرانسه ساخته شد که به عنوان یکی از اولین فیلم‌های ژانر علمی-تخیلی در تاریخ سینما شناخته می‌شود. در سال‌های بعد، با ساخت فیلم‌های بلند مانند “The Birth of a Nation” و “Gone with the Wind” در آمریکا سینما به اعتبار هنری بیشتری رسید و فیلم‌ها به طور گسترده‌ای برای تفریح، آموزش و بیان مفاهیم اجتماعی استفاده شدند.
در دهه‌های بعد، با توسعهٔ سینمای خیابانی در اروپا و آمریکا، فیلم‌ها به عنوان یک شاخهٔ هنری جداگانه شناخته شدند و کارگردانانی مانند فرانسوا تروفو، ژان لوک گدارد و اینگمار برگمن در اروپا و ستنلی کوبریک، مارتین اسکورسیزی و فرانسیس فرد کاپولا در آمریکا، به عنوان برجسته‌ترین کارگردانان جهان مشهور شدند.
تاریخچه سینما در ایران
تاریخچه ورود سینما به ایران به سال 1279 برمی‌گردد. در آن زمان مظفرالدین‌شاه اولین دوربین فیلمبرداری را خریداری و به ایران وارد کرد و ابراهیم خان عکاس‌باشی نیز به عنوان اولین فیلمبردار ایرانی شناخته شد. سرآغاز تاریخ سینمای ایران مربوط به سال 1279 و ورود اولین دوربین فیلمبرداری به ایران بود و اولین سالن سینمای ایران نیز در همان سال تحت عنوان سینما سولی در شهر تبریز تاسیس گشت. از آن‌جایی که کشور ایران به بسیاری از فیلم‌های روز دنیا دسترسی نداشت، سینما سولی در سال 1295 شمسی پس از 16 سال فعالیت تعطیل شد. 4 سال پس از ورود دوربین فیلمبرداری و ساخت اولین سالن سینما در ایران، اولین محل پخش فیلم در تهران در خیابان چراغ گاز و توسط ابراهیم خان صحاف‌باشی تاسیس شد که عمدتا فیلم‌های کمدی کوتاه در آن به نمایش درمی‌آمد.
افتتاح اولین سالن عمومی سینما در تهران نیز به سال 1286 و خیابان علاالدوله برمی‌گردد. اگرچه اولین سالن‌های سینمایی ساخته شده در شهرهای مختلف تعطیل شدند، قدیمی‌ترین سالن سینمایی که همچنان فعال است سینمای صنعت نفت مسجد سلیمان می‌باشد. این سالن سینما با وجود مرمت‌ها و بازسازی‌هایی متعدد همچنان حل نمایش جدیدترین فیلم‌های ایرانی می‌باشد. اولین فیلم سینمایی بلند ایرانی تحت عنوان آبی و رابی توسط اوانس اوهانیانس در سال 1309 خورشیدی و اوین فیلم ناطق فارسی تحت عنوان فیلم دختر لر به کارگردانی اردشیر ایرانی در سال 1312 ساخته شد.
دهه 40 و 50 سینمای ایران
فیلم‌های دهه 40 و 50 سینمای ایران از حالت عامه پسند و تجاری فیلم‌های دهه 20 و 30 که محتوا نقش مهمی در آن نداشت فاصله گرفته و به سمت آثار فاخرتر حرکت کرد. در فیلم‌های این دو دهه شخصیت‌های اصلی جزو افراد جاهل مسلک و کلاه‌مخملی‌های آن دوره به شمار می‌آمدند که به واسطه لهجه‌ها، ادبیات، حضور اجتماعی و خانواده نسبت به سایر اقشار جامعه تفاوت‌هایی داشتند. در سینمای دهه 40 وجود قهرمانی شبیه به مردم که در مقابل ظلم زمانه می‌ایستد مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت و همین امر بود که سبب شد فیلم گنج قارون به عنوان پرفروش‌ترین فیلم دهه 40 شناخته شود.
پس از گنج قارون نیز فیلم قیصر مسعود کیمیایی در حکم انقلابی در فیلم‌های دهه 40 شناخته شد و توانست بر گنج قارون پیروز شود. از جمله مهمترین فیلم‌های دهه 40 و 50 سینمای ایران می‌توان به فیلم‌های خداحافظ رفیق ساخته امیر نادری، آدمک ساخته خسرو هریتاش، صبح روز چهارم ساخته کامران شیردل، بیتا ساخته هژیر داریوش، رگبار ساخته بهرام بیضایی، در غربت ساخته سهراب شهید ثالث، چریکه تارا ساخته بهرام بیضایی، یک اتفاق ساده ساخته سهراب شهید ثالث، گوزن‌ها ساخته مسعود کیمیایی، دایره مینا ساخته داریوش مهرجویی، گزارش ساخته عباس کیارستمی و کلاغ ساخته بهرام بیضایی اشاره کرد.
دهه 60 سینمای ایران
مسلما می‌دانید که انقلاب سال 57 ایران بر سینمای دهه 60 تاثیر به سزایی گذاشت. در دهه 60 هنوز ارزش‌هایی از جامعه قبل از انقلاب در ایران حائز اهمیت بود و برخی از ارزش‌های پیش از انقلاب نیز در حکم ناهنجاری‌های شناخته می‌شد. از این رو فیلم‌ها دستخوش تغییراتی شدند. با این حال فیلم‌های تولید شده در دهه 60 با وجود محدودیت‌هایی که انقلاب ایران برای سینما ایجاد کرد، هنوز هم موضوعات مختلفی را برای پوشش دادن در اختیار داشت. همچنین کارگردانان می‌توانستند نسبت به برجسته ساختن برخی از مفاهیم و تعابیری در فیلم‌های خود اقدام کند که در سینمای قبل از انقلاب فاقد اهمیت بود.
از جمله ماندگارترین فیلم‌های سینمای دهه 60 می‌توان به فیلم دونده ساخته امیر نادری، باشو غریبه کوچک ساخته بهرام بیضایی، خانه دوست کجاست؟ ساخته عباس کیارستمی، طلسم ساخته دانش فرهنگ، عروس ساخته بهروز افخمی، کمال‌الملک ساخته علی حاتمی، شیر سنگی ساخته مسعود جعفری جوزانی، مادر ساخته علی حاتمی، کلوزآپ ساخته عباس کیارستمی، هامون ساخته داریوش مهرجویی، سرب ساخته مسعود کیمیایی، مرگ یزدگرد ساخته بهرام بیضایی و ناخدا خورشید ساخته ناصر تقوایی اشاره کرد.
دهه 70 سینمای ایران
سینمای دهه 70 ایران نسبت به دهه‌های قبل بسیار متفاوت بود؛ چراکه در این دهه جنگ هشت ساله ایران و عراق به پایان رسیده بود و سینمای جنگ که تولد و رشد آن در دهه 60 اتفاق افتاده بود به اوج شکوه خود می‌رسید. همچنین در این زمان دغدغه‌های جامعه عوض شده و جامعه ایرانی فرصتی برای توجه به خود داشت. از این رو بخش عمده‌ای از سینمای دهه 70 را فیلم‌های مربوط به دفاع مقدس و عدالت طلبی تشکیل می‌داد.
همچنین در دهه 70 سینمای کودک و نوجوان نیز مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفت. از جمله مهمترین فیلم‌های دهه 70 سینمای ایران می‌توان به فیلم بادکنک سفید ساخته جعفر پناهی، خواهران غریب ساخته کیومرث پوراحمد، دلشدگان ساخته علی حاتمی، طعم گیلاس ساخته عباس کیارستمی، سارا ساخته داریوش مهرجویی، لیلا ساخته داریوش مهرجویی، از کرخه تا راین ساخته ابراهیم حاتمی کیا، سفر به چذابه ساخته رسول ملاقلی‌پور، لیلی با من است ساخته کمال تبریزی و آژانس شیشه‌ای ساخته ابراهیم حاتمی کیا اشاره کرد.
دهه 80 سینمای ایران
دهه 80 سینمای ایران دربرگیرنده مسائل جامعه به شکلی صریح‌تر و واقع‌گرایانه‌تر می‌باشد. از آن‌جایی که در این دهه دولت اصلاحات به روی کار آمد، تحولات آن در بسیاری از شاخه‌های هنر و فرهنگ از جمله فیلم، موسیقی و کتاب قابل مشاهده بود. در فیلم‌های این دوره فیلم‌ها حول افراد متوسط جامعه می‌چرخید و ارزش‌هایی که در دهه‌های گذشته بسیار والا شمرده می‌شد به چالش کشیده شدند. همچنین بسیاری از مسائل مانند جامعه مرد سالار، تبعیض جنسیتی، از خود گذشتگی مادران و… نیز به شکلی تازه به نمایش درآمد.
مطرح‌ترین فیلم‌های قابل اشاره دهه 80 سینمای ایران فیلم‌های به رنگ ارغوان ساخته ابراهیم حاتمی کیا، میم مثل مادر ساخته رسول ملاقلی پور، ارتفاع پست ساخته ابراهیم حاتمی کیا، سنتوری ساخت داریوش مهرجویی، شب یلدا ساخته کیومرث پوراحمد، بوتیک ساخته حمید نعمت‌الله، آواز گنجشک‌ها ساخته مجید مجیدی، جدایی نادر از سیمین ساخته اصغر فرهادی، درباره الی ساخته اصغر فرهادی، چهارشنبه سوری ساخته اصغر فرهادی، دایره زنگی ساخته پریسا بخت‌آور، مارمولک ساخته کمال تبریزی و مهمان مامان ساخته داریوش مهرجویی هستند.
دهه 90 سینمای ایران
شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر دهه 90 به شکلی ویژه بر فیلم‌های تولید شده در این دهه تاثیر گذاشته و سبب شد تا فیلم‌های این دهه با فیلم‌های دهه‌های پیشین تفاوت فاحشی داشته باشند. در فیلم‌های این دهه مسائل اقتصادی و اجتماعی جزو موضوعات محوری داستان بوده و بحران‌های جامعه مانند اسیدپاشی، تجاوز، خشونت در بسترهای مختلف و… جزو موضوعات اصلی شناخته می‌شد. از جمله مطرح‌ترین فیلم‌های دهه 90 که به چنین موضوعاتی می‌پرداخت می‌توان به فیلم لانتوری، هیس دخترها فریاد نمی‌زنند، فروشنده، شوکران، دایره زنگی، شمعی در باد، قلاده‌های طلا، ابد و یک روز و… اشاره کرد.
شرکت در افتتاحیه روز ملی سینما ایران
روز ملی سینما یکی از روزهای مهم در تقویم هنری ایران بوده که در روز 21 شهریور ماه و همزمان با جشن خانه سینما جشن گرفته می‌شود. علت ثبت 21 شهریور ماه به عنوان روز ملی سینمای ایران به واسطه مصادف شدن چهارمین جشن خانه سینما در سال 1379 با صدمین سال ورود سینما به ایران بود. در این جشن تعداد زیادی از سینماگران شرکت کرده و فیلمسازان مطرح به نقد و بررسی آثار نمایش داده شده می‌پردازند.
مجموعه دیدنگار در سال جاری با همکاری برگزارکنندگان هرساله این روز ملی از شما دعوت می‌کند تا در این برنامه شرکت کنید. با تهیه کارت دعوت و دریافت امتیازات ویژه از شرکت دیدنگار با یک تیر دو نشان بزنید و از مزایای شرکت در این مراسم بهره‌مند شوید. شما فیلمساز هستید یا از شیفتگان هنر سینما که علاقه به شرکت در چنین برنامه‌هایی را دارند؟ به نظرتان شناخت آثار هنرمندان بزرگ و همنشینی با فیلمسازان تا چه حد می‌تواند بر کیفیت آثار شما به عنوان یک عکاس و فیلمساز تاثیرگذار باشد؟
اگر به شرکت در این مراسم تمایل دارید، حتما این مطلب را برای دوستانتان هم بفرستید و از آنها برای حضور در روز ملی سینمای ایران دعوت کنید.
